آنها خودشان را زشت می بینند

خوابیدن روی تخت اتاق جراحی چه احساسی دارد؟

ممکن است بیماری روانی دائما به پزشکان اصرار کند جراحی اش کنند؟

آیا ممکن است کسی آنقدر دماغش را عمل کند که از آن فقط دو حفره روی صورتش باقی بماند یا بخواهد چشم هایش را بزرگ تر از حد معمول کند، یا مثلا توی لب هایش آنقدر چربی بگذارد که ۲ برابر اعضای دیگر صورتش شوند یا تعدادی از دنده هایش را از قفسه سینه اش بیرون بکشد تا کمرش باریک تر شود؟

پاسخ ما به همه این پرسش ها مثبت است چون بیماری روانی بدریخت انگاری بدن به جای آن که شما را پیش روانپزشک بفرستد، شما را همنشین همیشگی مطب جراحان زیبایی می کند.

«نوعی اشتغال ذهنی به نقصی تخیلی در ظاهر یا چهره بیمار، به طوری که زندگی فرد را بشدت تحت تاثیر قرار می دهد.» این تعریف دکتر سیدهادی معتمدی، روانپزشک از اختلال روانی بدریخت انگاری بدن است.

توضیح او به این معناست که این بیماران تصوری اغراق آمیز نسبت به نوعی نقص در بدنشان دارند.

برای مثال احتمال دارد آنها خیال کنند بینی خیلی بزرگی دارند یا شکل جمجمه شان اشکال دارد، چشم هایشان خیلی ریز است، موهایشان بدشکل است، اندامشان کوچک یا بزرگ هستند و… سرانجام این خیالات آنقدر قوت می گیرند که همه دغدغه فرد در زندگی، تلاش برای تغییر نقص جسمی اش می شود و این دلمشغولی، کارکرد های شغلی و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار می دهد.

ممکن است این بیماران واقعا نقصی هم در بدنشان داشته باشند با این حال باور آنها نسبت به این نقص، بیش از آن چیزی است که واقعا وجود دارد.

● سن بحران، ۱۵ تا ۳۰ سالگی

براساس پژوهش های روانپزشکی منتشر شده در سطح جهان، سن شایع بروز این اختلال روانی از ۱۵ تا ۳۰ سالگی است.

دکتر معتمدی می گوید: آمار دقیقی از میزان شیوع این بیماری در جامعه وجود ندارد چراکه بیشتر این بیماران به جای مراجعه به روانپزشک سراغ جراحان زیبایی می روند تا با جراحی، نقص عضو تخیلی شان را برطرف کنند.

با این حال، این عضو هیات علمی دانشکده توانبخشی بهزیستی توضیح می دهد که انجمن روانپزشکی آمریکا، پژوهشی محدود را برای سنجش میزان شیوع این اختلال روانی در میان دانشجویان آمریکایی انجام داده است که نشان می دهد حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد از این جوانان، چنین مشکلی دارند.

گرچه این پژوهش در حوزه ای محدود انجام شده است، اما به هر حال مشت نمونه خروار است و این آمار ثابت می کند شیوع اختلال بدریخت انگاری در میان جوانان کم نیست.

او می گوید: اختلال بدریخت انگاری بدن با افسردگی، روانپریشی و اضطراب همراه می شود به طوری که ۹۰ درصد این بیماران مبتلا به افسردگی هستند. میزان اعتماد به نفس و مقبولیت از خود، در بدریخت انگارها بسیار پایین است.

به همین دلیل آنها در برخورد با افراد دیگر راحت نیستند و در موقعیت های اجتماعی احساس می کنند زیر ذره بین اطرافیان قرار گرفته اند.

این روانپزشک هشدار می دهد: پژوهش های پزشکی در سطح جهان گویای آن است که حدود یک سوم این بیماران خانه نشین می شوند و یک پنجم آنها ممکن است اقدام به خودکشی کنند.

● خفتن زیر تیغ جراحی

تمایل بیش از حد به جراحی های زیبایی مکرر از علایم بدریخت انگاری است.

معتمدی با اشاره به پرونده یکی از بیمارانش شرح می دهد: این بیمار آنقدر بینی اش را جراحی کرده بود که از آن فقط ۲ حفره کوچک روی صورتش باقی مانده بود و هنوز هم قصد داشت بینی اش را جراحی کند، اما پس از گذراندن دوره درمانی روانپزشکی ، از جراح زیبایی اش شکایت کرد!

به گفته او در برخی از کشورها، هر فرد پیش از جراحی زیبایی باید تحت مشاوره روانپزشکی قرار بگیرد تا از سلامت روان او اطمینان حاصل شود.

با این حال در برخی کشورها مانند ایران، این مشاوره انجام نمی شود و به همین دلیل، براساس آمارها بیشتر شکایت های پزشکی به جراحان زیبایی مربوط می شود چون بدریخت انگارها حتی پس از جراحی های موفقیت آمیز نیز احساس رضایت نمی کنند در حالی که در بیش از ۵۰ درصد موارد، درمان های روانپزشکی بر این بیماران تاثیر مثبتی دارد و نظر آنها را درباره جراحی عوض می کند.

این عضو هیات علمی دانشکده توانبخشی بهزیستی می گوید: قسمت هایی از بدن که بدریخت انگارها نسبت به آنها حساسیت دارند به ترتیب میزان حساسیت، موی سر، بینی، پوست، چشم، سر، لب ها، چانه، شکم، سینه، باسن، پاها و بعد دیگر اندام ها هستند.

بنابر توضیح او، اختلال بدریخت انگاری همیشه برای کم کردن جزئی اضافه از بدن نیست و در مواردی هدف فرد افزودن به بخشی از بدن است.

دکتر معتمدی در این باره مثال می زند: برخی از کسانی که سراغ بدنسازی می روند صرفا به بزرگ کردن غیرطبیعی قسمت هایی از بدن گرایش دارند و هدفشان ورزش نیست.

او همچنین به جراحی های زیبایی شایع میان دختران و زنان اشاره می کند و می گوید: گروهی از این جراحی ها، مثل بزرگ کردن بیش از اندازه لب ها و… هیچ تاثیری بر زیبایی افراد ندارد و حتی چهره آنها را غیرطبیعی و زشت می کند و اگر این افراد پیش از جراحی، مشاوره ای روانپزشکی داشته باشند شاید هرگز اقدام به جراحی نکنند